FRAJİL X SENDROMU NEDİR?

Frajil X sendromu, Xq27.3’te lokalize olan FMR1 genindeki mutasyonun neden olduğu X’e bağlı bir zeka geriliğidir. Frajil x, ailesinde zeka geriliği olan ve doğumsal anomalisi olmayan erkeklerdeki zeka geriliğinin %3-6’sından sorumludur.

          

FMR1 mutasyonlarının çok büyük bir kısmı, genin 5’ ucunda translasyon olmayan bölgedeki CGG tekrar sayısının artması şeklindedir. CGG tekrar sayısı normalde 6-50 iken, tam mutasyon durumunda tekrar sayısı 230’dan fazladır. Tam mutasyon, premutasyonlu allelin (ortalama 55-200 CGG tekrarı) anneden alınması ile oluşur. Premutasyondan tam mutasyona genişleme riski, premutasyon tekrar sayısı arttıkça artar.

Frajil X sendromunda, erkeklere orta düzeyde, kızlarda ise hafif zeka geriliğine neden olur. Hiperaktivite, el çırpma ve ısırma, göz teması kuramama, otistik bulgular gibi davranış modelleri, uzun yüz, çenenin ve alnın belirgin olması, büyük kulaklar, büyük testis izlenir.

Frajil x sendromunun kesin tedavisi olmamakla birlikte, tedavi eğitim ve davranış problemlerinin farmakolojik olarak düzeltilmesi yönündedir.

Premutasyonlu bir kadının çocuğunun olma riski premutasyonun büyüklüğü, fetusun cinsi ve aile hikayesine bağlıdır. Ampirik olarak tekrarlama riski her çocuk için %50, kız çocuk için %25’tir. Tekrar sayısının 56-59 olduğu premutasyonlularda tekrarlama riski hasta erkek için %7, hasta kız için %3.5’tur. CVS ya da amniyosentez örneklerinden elde edilen fetal DNA ile prenatal tanı yapmak mümkündür.

Tarafımızdan yapılmış olan Frajil X sendromu ile ilgili yayınlar aşağıda yer almaktadır;
1. Tunçbilek E, Alikasifoğlu M, Boduroğlu K, Aktas D, Anar B. Frequency of fragile X syndrome among Turkish patients with mental retardation of unknown etiology. Am J Med Genet. 1999 May 28;84(3):202-3.
2. Tunçbilek E, Alikasifoğlu M, Aktas D, Duman F, Yanik H, Anar B, Oostra B, Willemsen R. Screening for the fragile X syndrome among mentally retarded males by hair root analysis. Am J Med Genet. 2000 Nov 13;95(2):105-7
3. Alanay Y, Unal F, Turanli G, Alikaşifoğlu M, Alehan D, Akyol U, Belgin E, Sener C, Aktaş D, Boduroğlu K, Utine E, Volkan-Salanci B, Ozusta S, Genç A, Başar F, Sevinç S, Tunçbilek E. A multidisciplinary approach to the management of individuals with fragile X syndrome. J Intellect Disabil Res. 2007 Feb;51(Pt 2):151-61
4. Coexistent mosaic monosomy 21 and fragile X syndrome in a mentally retarded male patient. Utine GE, Aktas D, Boduroğlu K, Alikasifoğlu M, Tunçbilek E. Genet Couns. 2007;18(2):171-7.